Botërisht njihet si gruaja që jetoi mes shimpanzeve, duke na mësuar se ata përdorin vegla, kanë emocione komplekse dhe shfaqin sjellje nga dashuria deri te lufta. Megjithatë, pas vdekjes së primatologes legjendare, Jane Goodall, në moshën 91-vjeçare, po ndriçohet një aspekt më pak i njohur, por thelbësor, i punës së saj: mbledhja dhe studimi i skeleteve të shimpanzeve.
Kjo praktikë e pazakontë shkencore flet për një filozofi të thellë atë të mos-humbjes së asgjëje dhe të nxjerrjes së çdo mësimi të mundshëm nga jeta e një individi.
Pse Jane Goodall mblodhi Kocka?
Për gjashtë dekada, Dr. Goodall studioi shimpanzetë në Parkun Kombëtar Gombe të Tanzanisë. Përtej vëzhgimeve të saj revolucionare të gjallesave, ajo nisi një projekt unik: mbledhjen e skeleteve të shimpanzeve që vdisnin në komunitetin e Gombe.
Përdorimi i tyre ishte thellësisht shkencor:
- Këto nuk ishin thjesht kocka anonime. Goodall dhe ekipi i saj i mblidhnin trupat brenda pak ditësh nga vdekja dhe i pastronin. Çdo skelet lidhej me një kartelë të detajuar që përmbante: seksin, moshën, peshën trupore dhe historinë e plotë të jetës së individit. Ata dinin nëse shimpanzeu kishte qenë dominant, i sëmurë, apo nënë e suksesshme.
- Kjo metodë i ofroi shkencës një mundësi të re. Duke kuptuar sesi shëndeti, stresi, ushqimi dhe ndërveprimet sociale formësonin strukturën kockore të shimpanzeve – kushërinjve tanë më të afërt kërkuesit mund të interpretonin më saktë mbetjet fosile të para-ardhësve tanë evolucionarë.
- Siç citohet nga vetë Goodall në vitin 1990: “Fillova të mblidhja skelete shimpanzesh që në fillim të kërkimit tim.” Për të, ishte një përkushtim për të nderuar jetën e individëve si Flo (matriarkja e famshme e Gombe-s) dhe për të siguruar që asgjë nga ajo jetë të mos shkonte dëm.
Një trashëgimi e gjallë dhe kockore
Jane Goodall ishte një vizionare që pa shpirtin brenda shimpanzeve. Por trashëgimia e saj, siç sugjeron ky artikull, është edhe fizike: ajo jeton te mijëra orë vëzhgimi, te miliona njerëz të frymëzuar, dhe te skeletet e kuruara me kujdes që ende mbartin brenda tyre të gjithë historinë e Parkut Gombe.
Këto kocka janë dëshmi se shkenca e vërtetë, ajo që ndryshon botën, kërkon kuriozitet, përkushtim ndaj jetës, dhe gatishmëri për të mësuar nga çdo gjë qoftë një veprim i shimpanzesë së gjallë, qoftë një skelet i lënë pas.
Çfarë mendoni ju? A e ndryshon kjo praktikë mënyrën si e shihni punën e një shkencëtari?
