Gjeografia është një shkencë shumëdimensionale që studion Tokën, mjedisin natyror dhe aktivitetin njerëzor.
Për shkak të fushës së gjerë që ajo mbulon, gjeografia është ndarë në disa degë kryesore, të cilat ndihmojnë në studimin më të detajuar dhe të specializuar të fenomeneve natyrore dhe shoqërore.
Dy ndarjet kryesore të gjeografisë
Në kuptimin më të përgjithshëm, gjeografia ndahet në dy degë themelore:
Gjeografia fizike
Gjeografia fizike merret me studimin e proceseve natyrore që formojnë sipërfaqen e Tokës dhe ndikojnë në jetën në të.
Ajo studion:
- relievin (malet, fushat, kodrat, ultësirat),
- klimën dhe motin,
- ujërat (lumenjtë, liqenet, oqeanet),
- tokat dhe bimësinë,
- ekosistemet dhe ndryshimet mjedisore.
Kjo degë shpjegon si funksionon natyra dhe si ndryshon planeti ynë me kalimin e kohës.
Gjeografia njerëzore
Gjeografia njerëzore analizon marrëdhënien e njeriut me hapësirën.
Ajo merret me studimin e:
- popullsisë dhe shpërndarjes së saj,
- qyteteve, bujqësisë dhe industrisë,
- tregtisë, ekonomisë dhe komunikacionit,
- kulturave dhe mënyrës si njeriu ndikon në mjedisin natyror.
Kjo degë na ndihmon të kuptojmë si shoqëritë njerëzore zhvillohen dhe organizohen në hapësirë.
Degët ndihmëse të gjeografisë
Përveç këtyre dy ndarjeve kryesore, gjeografia ka disa nëndegë dhe fusha të specializuara, që e bëjnë studimin më të detajuar dhe modern:
Kartografia
Shkenca e hartave studion mënyrën se si përfaqësohet Toka në harta dhe modele digjitale.
Gjeografia rajonale
Analizon veçoritë e rajoneve të ndryshme të botës si Azia, Evropa, Afrika apo Ballkani duke krahasuar natyrën, ekonominë dhe kulturën.
Gjeografia ekonomike
Studion shpërndarjen e burimeve natyrore, industrisë, tregtisë dhe prodhimit ekonomik në botë.
Gjeografia politike
Analizon kufijtë shtetërorë, marrëdhëniet ndërkombëtare dhe ndikimin gjeografik në pushtet dhe zhvillim.
Gjeografia mjedisore
Merret me mbrojtjen e mjedisit, ndotjen, ndryshimet klimatike dhe mënyrat për zhvillim të qëndrueshëm.
Gjeoinformatika (GIS)
Fushë moderne që përdor teknologjinë satelitore, GPS dhe sistemet e informacionit gjeografik për të analizuar dhe vizualizuar të dhënat hapësinore.
Lidhja midis degëve
Të gjitha këto degë janë të ndërlidhura.
Për shembull:
- Një studim mbi ndryshimet klimatike kërkon njohuri nga gjeografia fizike (klima), njerëzore (urbanizimi) dhe mjedisore (ndotja).
Kështu, gjeografia është një shkencë bashkëpunuese, që kombinon natyrën dhe shoqërinë për të kuptuar botën në mënyrë të plotë.
Fakte interesante
- Termi “kartografi” është përdorur për herë të parë në shekullin e XVI-të.
- Në ditët e sotme, gjeografët përdorin teknologjinë satelitore dhe dronët për të studiuar ndryshimet në sipërfaqen e Tokës në kohë reale.
- Gjeografia është një nga shkencat më të rëndësishme për planifikimin urban, mjedisor dhe ekonomik.
Gjeografia është një shkencë që bashkon natyren dhe njeriun.
Duke u ndarë në degë të ndryshme, ajo na ndihmon të kuptojmë më qartë si funksionon planeti ynë dhe si mund të ndërtojmë një të ardhme më të qëndrueshme.
