A po shkon Lindja e Mesme drejt krijimit të një NATO Islamike?

Shteti i Gjirit, Katari, u qëllua nga raketat balistike që Izraeli i lëshoi rreth dy javë më parë.

Sipas raportimeve, rreth 10 aeroplanë luftarakë izraelitë fluturuan mbi Detin e Kuq më 9 shtator – duke u siguruar që ata të mos ishin në hapësirën ajrore të ndonjë vendi tjetër – përpara se të qëllonin raketa në atë që njihet si një sulm “mbi horizont”.Në këtë mënyrë, raketat balistike udhëtojnë në atmosferën e sipërme të Tokës përpara se të rrëzohen përsëri.

Objektivi përfundimtar i raketave izraelite ishin anëtarët e grupit militant Hamas, të cilët u takuan për të diskutuar një armëpushim të mundshëm në Gaza, në një lagje luksoze në kryeqytetin e Katarit, Doha.Gjashtë persona u vranë, megjithëse me sa duket jo objektivat e Izraelit.Për shkak se raketat fluturuan papritur, nga përtej horizontit, Katari mund të bënte pak për të mbrojtur veten.

Siç është, një nga masat më të rëndësishme mbrojtëse të Katarit kundër Izraelit nuk ka të bëjë fare me sistemet e sofistikuara të mbrojtjes nga raketat.Aleati më i madh i Izraelit, SHBA, ka bazën më të madhe rajonale në vend dhe së fundmi i dhanë Katarit statusin e një “aleati të madh jo-NATO”.Por kjo nuk duket se ka qenë e mjaftueshme për ta ndaluar Izraelin të kryejë sulmin e tij të parë të njohur ndaj një shteti arab të Gjirit.Dhe është gjithashtu një veprim për të cilin SHBA potencialisht do të duhej ta dinte, shkruan DW.

E gjithë kjo është arsyeja pse, gjatë javës së kaluar a më shumë, ka pasur gjithnjë e më shumë diskutime për formimin e një “NATO-je Islamike”, një aleancë mbrojtëse e shteteve islamike dhe arabe që mund të funksionojë në mënyrë të ngjashme me Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, ose NATO-n.Në një samit emergjence të organizuar nga Lidhja Arabe dhe Organizata e Bashkëpunimit Islamik javën e kaluar, zyrtarët egjiptianë sugjeruan një task forcë të përbashkët në stilin e NATO-s për kombet arabe.Në një fjalim në samit, kryeministri irakian Mohammed Shia al-Sudani bëri thirrje gjithashtu për një qasje kolektive ndaj sigurisë rajonale.Dhe gjashtë anëtarët e Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit, ose GCC – Bahreini, Kuvajti, Omani, Katari, Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe – thanë se do të aktivizonin një dispozitë në një marrëveshje të përbashkët mbrojtjeje, të nënshkruar për herë të parë në vitin 2000, që thoshte se një sulm ndaj një shteti anëtar ishte një sulm ndaj të gjithëve.Frazimi është i ngjashëm me atë të përdorur në Nenin 5 të paktit të NATO-s.Pas samitit fillestar emergjent, ministrat e mbrojtjes të shteteve të Gjirit mbajtën një takim tjetër në Doha dhe ranë dakord të përmirësojnë ndarjen e inteligjencës dhe raportet e situatës ajrore, dhe të përshpejtojnë një sistem të ri rajonal për paralajmërimet e raketave balistike.U njoftuan gjithashtu plane për stërvitje të përbashkëta ushtarake.

Po atë javë, Arabia Saudite njoftoi se po hynte në një “marrëveshje strategjike të mbrojtjes së ndërsjellë” me Pakistanin.Të dy vendet deklaruan se “çdo agresion kundër njërit prej vendeve do të konsiderohet si agresion kundër të dyve”.A është ky fillimi i ‘NATO-s Islamike’?Mund të tingëllojë sikur një lloj “NATO-je Islamike” po formohet për t’iu kundërvënë Izraelit, por realiteti është pak më ndryshe, sipas analistëve.“Një aleancë në stilin e NATO-s është jorealiste sepse do t’i linte shtetet e Gjirit me luftëra që nuk i konsiderojnë jetësore për interesat e tyre. Asnjë sundimtar në Gjirin nuk dëshiron të tërhiqet në një konfrontim me Izraelin në emër të Egjiptit, për shembull”, tha Andreas Krieg, lektor i lartë në Shkollën e Studimeve të Sigurisë në King’s College London.Megjithatë, gjërat po ndryshojnë pas sulmit në Doha, thonë vëzhguesit.“Siguria në Gjirin është bazuar prej kohësh në një logjikë kontribuese, ku në thelb paguan dikë tjetër për t’u kujdesur për mbrojtjen tënde”, vazhdoi Krieg.“Ky mentalitet po fillon të ndryshojë pas sulmit në Doha”, pranon ai, “por vetëm ngadalë”.Ajo që bota mund të shohë në vend të një “NATO-je Islamike” është i ashtuquajturi “format 6+2”, shpjegon Cinzia Bianco, një eksperte për shtetet e Gjirit në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, ose ECFR.

Fraza “6+2” i referohet gjashtë shteteve të GCC-së dhe Turqisë e Egjiptit.Bianco beson se një format i tillë ka të ngjarë të diskutohet në margjinat e Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara këtë javë.“Megjithatë, nuk bëhet fjalë për një lloj marrëveshjeje sipas Nenit 5”, tha ajo – angazhimi i shteteve të Gjirit për mbrojtjen e njëri-tjetrit nuk është aq i fortë sa ai i anëtarëve të NATO-s.“Ka më shumë të ngjarë të jetë për kolektivizimin e pozicioneve të sigurisë dhe mbrojtjes dhe, ndoshta më e rëndësishmja, i dërgon një mesazh parandalimi Izraelit”, vazhdoi ajo.Ndihmë ushtarake nga vende të tjera“6+2” ka më shumë kuptim sesa një “NATO islamike”, vazhdon Krieg.Turqia është në fakt “partneri më i besueshëm jo-perëndimor për Gjirin, me trupa të stacionuara tashmë në Katar që nga viti 2017 dhe aftësi reale për të lëvizur shpejt në kriza”, argumenton Krieg.

“Egjipti është më i ndërlikuar megjithatë. Ka masë ushtarake, por besueshmëria e tij vihet në dyshim në disa kryeqytete të Gjirit.”Dhe edhe nëse një format “6+2” është në plan, ai do të ndodhë ngadalë dhe në heshtje, vërejnë si Krieg ashtu edhe Bianco.“Shumica e ndryshimeve serioze do të ndodhin prapa skenave”, parashikon Krieg.“Do të shohim komunikata publike, samite dhe ushtrime të përbashkëta. Por puna e rëndësishme si ndarja e të dhënave të radarit, integrimi i sistemeve të paralajmërimit të hershëm ose dhënia e të drejtave të vendosjes së bazave do të mbetet diskrete.”Është gjithashtu e mundur që shtetet e Gjirit, të cilat kanë qenë kryesisht të varura nga SHBA, të mund të përpiqen të zgjerojnë lidhjet e mbrojtjes me vende të tjera.“Sigurisht që ka aktorë të tjerë, si Rusia dhe Kina, të cilët janë të gatshëm të zëvendësojnë SHBA-në”, tha Sinem Cengiz, studiuese në Qendrën e Studimeve të Gjirit në Universitetin e Katarit.“Por nuk ka gjasa që ndonjë aktor i jashtëm të zëvendësojë SHBA-në brenda natës.”“Nuk ka asnjë mënyrë që shtetet e Gjirit ta duan këtë gjithsesi”, shton Bianco.Ato mbeten të varura nga teknologjia ushtarake amerikane. Për shembull, pas sulmit në Doha, Katari kërkoi siguri nga SHBA-ja se ata ishin ende partnerë të tyre.

“Një shënim i rëndësishëm këtu është gjithashtu se SHBA-ja në fakt nuk ka qenë kurrë kundër këtij lloj rajonalizimi të mbrojtjes”, thekson Bianco.“Ata në fakt gjithmonë kanë inkurajuar një arkitekturë të vetme të mbrojtjes nga raketat balistike për vendet e Gjirit.”Në fakt, më shumë integrim ushtarak në Gjirin mund të nënkuptojë më shumë SHBA, sepse sistemet amerikane janë shtylla kurrizore e mbrojtjes rajonale.