Ajri i thatë është një përzierje gazrash eatmosferës së tokës që mbahet ngarëndesa e saj dhe përbëhet kryesisht nga dygaze: azoti (78%) dhe oksigjeni (21%), 1%argoni, dhe dioksidi i karbonit (0,03%) dhe përbërës të tjerë në sasi më të vogla. Në gjendje natyrore ajri është i paerë dhe i pashijshëm.
Ajri i quajtur i lagësht mund të përmbajë deri 7% të avullit ujor, një përqindje e tillë varet nga sasia e lagështisë së ajrit dhe temperaturësdhe kufizohet nga trysnia e avullit ujor. Përqindja e dioksidit të karbonit del kohët e fundit shumë e ndryshueshme. Në veçanti veprimtaria e njeriut (industria, ndotja, djegia ekarbureve, çpyllëzimet etj..) kanë shkaktuar një rritje të madhe të kësaj përqindjeje qindvjeçarin e fundit, që kaloi nga 280 ppm në vitin 1900 në 315 ppm në vitin 1970 deri në 350ppm (0,035%) vitet e fundit.
Ajri është po ashtu si uji i domosdoshëm për jetën dhe qëniet tokësore.
Ndotja e ajrit në zonat urbane (qytete)
Zonat urbane janë duke u rritur në mbarë botën e, bashkë me to, edhe nivelet
e ndotjes së ajrit të tyre. Për shembull, Europa eshtë kontinenti më i urbanizuar –
më shume se 70 për qind e banorëve të saj jetojnë në zona urbane. Trafiku i
makinave, djegiet dhe prodhimi industrial kanë çuar në rritjen e përqendrimit të
ndotjeve në ajër. Kjo ndotje e ajrit ka çuar në rritjen e gamës së problemeve të tilla,
si rrezikimi i shëndetit, përshpejtimi i shkatërrimit të materialeve të ndërtimit, dëmtimi
i monumenteve historike dhe rrëzikimi i vegjetacionit brenda dhe rreth qyteteve.
Ndotja e ajrit nga transporti i makinave
Transporti rrugor është burim i rëndësishëm për lëshimin e substancave të dëmshme në
ajër, siç janë: plumbi, benzeni, grimcat e imta dhe benzopireni. Pasojat janë paraqitja e
smogut dhe koncentratet e shtuara të këtyre substancave në ajër. Transporti rrugor
shkakton, gjithashtu, më shumë se gjysmën e shkarkimeve të NOx dhe 35% të
shkarkimeve organike të avullueshme Automjetet me motor nafte prodhojnë grimca
shumë të imta, të cilat janë shumë të dëmshme për shëndetin e njeriut.
Ndotja e ajrit nga industria
Ndotja e ajrit shkaktohet edhe nga industria. Niveli i ndikimit të shkarkimeve varet
nga lartësia e oxhakëve që lëshojnë substancat e dëmshme, si dhe nga drejtimi i erës
(rruga e rrymave të ajrit) që janë karakteristike për vendet ku ndërtohen kapacitetet
industriale. Në ndotësit kryesorë me kohë më të gjatë qëndrimi në ajër përfshihen:
• SO2, NOx dhe amoniaku që duke u bashkuar me ujin dhe ajrin formojnë
komponimet acide duke rritur kështu aciditetin e ambientit jetësor (shirat acide,
aciditet i shtuar në sipërfaqet ujore).
• Substancat që formojnë aerosolet siç janë pluhuri, metalet e rënda dhe ndotësit
e qëndrueshëm organikë.
“Pikat e nxehta”
“Pika të nxehta” është një term i përdorur për të përshkruar një zonë me nivel të lartë të
ndotjes, për një periudhë të shkurtër. Një pikë e nxehtë mjedisore janë rrugët urbane me
trafik të madh, si dhe qytetet ku është e përqendruar industria, si dhe ku janë locuar
ngrohtoret e qytetit me oxhaqet e tyre të mëdha. Popullsia që banon afër burimeve të
ndotjes, është në rrezik të madh nga ekspozimi në këto nivele të larta ndotjeje.
Zbuloni më tepër nga Illyran Info
Pajtohuni, që të merrni postimet më të reja dërguar drejt e në email-in tuaj.
