Nga harresa në vetëdije kombëtare , një rrugëtim personal që u bë mision kolektiv
Amina Nuraj është një ndër zërat më të fuqishëm dhe të guximshëm të shqiptarëve në Sanxhak, një trevë e ndarë ndërmjet Serbisë dhe Malit të Zi, e cila për dekada është përballur me mohimin institucional të identitetit shqiptar. E lindur në Novi Pazar dhe e rritur pa dijeni të plotë për rrënjët e saj etnike, historia e saj është simbol i një udhëtimi të dhimbshëm, por edhe të fuqishëm drejt vetëdijes kombëtare dhe përkushtimit për të drejtat e njeriut.
Zgjimi identitar pas 15 vitesh harresë
Në një intervistë prekëse për Telegrafi, Amina rrëfen se vetëm pas 15 vitesh jetese në Novi Pazar, e kuptoi se ishte shqiptare. Për dekada, shqiptarët e Sanxhakut janë ndjerë të detyruar të fshihnin identitetin e tyre për shkak të presionit shoqëror, diskriminimit dhe frikës nga represioni shtetëror. Për Aminën, ky zgjim nuk ishte vetëm personal, ai u shndërrua në një thirrje publike për të gjithë shqiptarët në rajon që të mos harrojnë rrënjët e tyre.
Nga rrënjët e humbura te rikthimi në kulturë dhe histori
Pas rikthimit të saj në Novi Pazar, Amina nuk e kufizoi aktivizmin vetëm në fjalë. Ajo nisi të organizonte promovime librash, aktivitete kulturore dhe të dokumentonte historinë e shqiptarëve të Sanxhakut, një histori e heshtur për shumë kohë. Ajo botoi librin “Unë, bija e atdheut të heshtur”, një reflektim i thellë mbi identitetin, dhimbjen e mohimit dhe krenarinë e rikthimit tek origjina.
Aktivizmi politik dhe takimet me liderët shqiptarë
Përpjekjet e saj kanë arritur vëmendjen e niveleve më të larta politike. Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, e ka pritur Aminën në disa takime zyrtare, duke dëgjuar prej saj sfidat me të cilat përballen shqiptarët e Sanxhakut, nga mungesa e të drejtave themelore deri te presioni për asimilim. Në këto takime, Amina është shfaqur si një përfaqësuese dinjitoze e një komuniteti që kërkon drejtësi, njohje dhe përfshirje.
“Na shpëtoni!” – thirrja që mbetet aktuale
Në një artikull të vitit 2018 për Limit.al, Amina lëshon një thirrje të drejtpërdrejtë: “Na shpëtoni!”, një apel për ndërhyrje institucionale dhe solidaritet kombëtar me shqiptarët e harruar të Sanxhakut. Ajo shprehet se të jesh shqiptar në Novi Pazar është ende një sfidë e madhe – me pasoja në arsim, punësim dhe përfaqësim politik.
Trashëgimia dhe kujtesa historike – qëndresa përmes dijes
Një nga projektet më të rëndësishme të Aminës është përkushtimi për dokumentimin e historisë së Sanxhakut. Nëpërmjet promovimeve, ekspozitave dhe punës me të rinjtë, ajo po krijon një arkiv të gjallë të kujtesës kolektive shqiptare, duke e kthyer historinë nga një fushë e mohimit në një mjet fuqizimi.
Një mision që sapo ka filluar
Jeta dhe vepra e Amina Nurajt përfaqësojnë më shumë se një histori personale: ato janë një pasqyrë e dhimbjes, durimit dhe shpresës së shqiptarëve në Sanxhak. Me guximin për të folur, për të vepruar dhe për të rikthyer zërin e një komuniteti të harruar, Amina po ndërton ura midis të kaluarës dhe së ardhmes, midis harresës dhe vetëdijes. Ajo është dëshmia e gjallë se identiteti nuk shuhet, por pret të rizgjohet – dhe se ndonjëherë, mjafton zëri i një gruaje të vetme për të ndezur dritën në një rajon të tërë.
