Përkufizimi i gjeografisë
Gjeografia është shkenca që studion Tokën, mjedisin natyror dhe mënyrën se si njerëzit ndërveprojnë me të. Fjala “gjeografi” vjen nga greqishtja e lashtë geo (tokë) dhe graphia (përshkrim), që do të thotë “përshkrimi i Tokës”.
Pra, gjeografia nuk është vetëm njohja e vendeve në hartë, por shkenca që shpjegon si funksionon planeti ynë – nga malet, lumenjtë e oqeanet, deri te popullsia, ekonomia dhe kultura e shoqërive njerëzore.
Qëllimi i gjeografisë
Qëllimi kryesor i kësaj shkence është të kuptojë:
- Si formohen dhe ndryshojnë mjediset natyrore (relievi, klima, ujërat, tokat, ekosistemet),
- Si njerëzit përdorin dhe ndikojnë në këto mjedise,
- Dhe si ndodhin marrëdhëniet hapësinore – pra, si janë të shpërndara gjërat në sipërfaqen e Tokës.
Në thelb, gjeografia është ura që lidh natyrën me shoqërinë.
Dy degët kryesore të gjeografisë
Gjeografia ndahet në dy fusha të mëdha:
- Gjeografia fizike studion natyrën: relievin, klimën, lumenjtë, oqeanet, bimësinë, kafshët dhe proceset që formojnë sipërfaqen e Tokës.
- Gjeografia njerëzore analizon aktivitetet njerëzore: qytetet, popullsinë, ekonominë, kulturat, bujqësinë, industrinë dhe mënyrën si njerëzit shfrytëzojnë burimet natyrore.
Këto dy degë lidhen ngushtë, sepse natyra ndikon në jetën e njerëzve, ndërsa njerëzit ndikojnë në natyrën përmes veprimtarive të tyre.
Pse është e rëndësishme gjeografia?
Gjeografia na ndihmon të:
- Kuptojmë ku jetojmë dhe si funksionon planeti ynë,
- Marrim vendime më të mira për mjedisin, urbanizimin dhe burimet natyrore,
- Kuptojmë ndryshimet klimatike dhe ndikimin e tyre në jetën tonë,
- Forcojmë ndjenjën e identitetit gjeografik dhe kulturor, duke ditur se ku ndodhemi në botë.
Një person që njeh gjeografinë, kupton më mirë botën, lëvizjet e popujve, ekonomitë globale dhe sfidat mjedisore të kohës moderne.
Fakte interesante
- Gjeografia është një nga shkencat më të vjetra, e studiuar që në kohën e Eratostenit (276–194 p.e.s.), i cili llogariti për herë të parë perimetrin e Tokës me saktësi të habitshme për atë kohë.
- Sot, me ndihmën e teknologjisë satelitore dhe sistemit GPS, gjeografia është bërë një nga shkencat më të avancuara për analizimin e planetit dhe mjedisit.
Gjeografia është më shumë se njohja e vendeve në hartë – ajo është kuptimi i lidhjes mes Tokës dhe njerëzimit.
Ajo na mëson si të jetojmë në harmoni me mjedisin, duke kuptuar se çdo vend, klimë, qytet apo kulturë është pjesë e një sistemi global të ndërlidhur.
