Kush ishim ne Shqiptarët: Bijtë e Ilirëve dhe sundimtarët e Mesdheut

Ne nuk jemi një popull i vogël. Ne jemi pasardhësit e një prej qytetërimeve më të lashta dhe më të guximshme që ka njohur Mesdheu Ilirët. Në epokat kur shumë popuj ende kërkonin një identitet, Ilirët kishin krijuar mbretëri, kishin ndërtuar flota dhe kishin lundruar nga brigjet e Adriatikut deri në Egje, nga Durrësi e Apollonia, deri në brigjet e Italisë dhe më tej.

Zotët e Detit Mesdhe: Ilirët nuk ishin thjesht luftëtarë, por mjeshtër të detit. Flota e tyre ishte një ndër më të fuqishmet në kohën antike. Aty ku të tjerët ndiheshin të vegjël para dallgëve, ilirët ndiheshin si në shtëpi. Ata zotëronin artin e ndërtimit të anijeve të shpejta dhe të fuqishme, të quajtura “Liburna”, të cilat më vonë u adoptuan nga vetë romakët për betejat e tyre detare.

Mbretëresha Teuta, një figurë që ende ngjall frikë dhe admirim në histori, guxoi t’i shpallte luftë vetë Republikës së Romës. Jo për aventurë, por për të mbrojtur krenarinë dhe sovranitetin e një kombi që nuk pranoi kurrë të nënshtrohej.

Ilirët në rrjedhën e historisë së Perandorive: Kontributi i Ilirëve në ndërtimin dhe udhëheqjen e perandorive është i pakontestueshëm. Jo vetëm që ishin një forcë ushtarake që Roma nuk mundi ta neglizhojë, por ilirët u bënë vetë perandorë të Romës.

Ja disa nga emrat që historia e qytetërimit perëndimor i ka të shkruar me shkronja të arta: Perandori Dioklecian Ilir nga Dalmacia, reformoi perandorinë romake dhe solli sistemin e tetraharkisë. Ai ndërtoi Pallatin e Dioklecianit në Split, një trashëgimi madhështore e arkitekturës antike.

Konstandini i Madh: Edhe pse jo tërësisht i Ilirëve, ishte bir i një nëne ilire. Ai e legalizoi Krishtërimin dhe ndërtoi Kostandinopojën. Perandori Justiniani I: Një ndër më të mëdhenjtë në historinë bizantine. Lindur si ilir, ai ndërtoi Shën Sofinë dhe hartoi (Kodi i Justinianit), që u bë themel i ligjit modern në botën perëndimore dhe sot. Kultura, gjuha dhe trashëgimia e përjetshme. Ilirët lanë pas një gjurmë që asokohe nuk mund të fshihej, e që as sot nuk mund të injorohet. Ata kishin gjuhën e tyre, simbolet, besimet e tyre mitologjike dhe strukturat e tyre shoqërore. Emrat si Dardani, Taulantë, Ardianë, Labeatë, Autariatë nuk janë thjesht fjalë në libra janë fise të gjalla që mbajtën të ndezur zjarrin e lirisë.

Ne Shqiptarët e sotëm jemi këtu në të njëjtën tokë, me të njëjtin shpirt, me të njëjtën krenari të gjakut që s’pranon nënshtrim. Ne nuk jemi thjesht pasardhës të Ilirëve ne jemi vetë Ilirët, të ringjallur nëpërmjet brezave që s’u dorëzuan kurrë. Në shekuj të pushtimeve, në epoka të errëta, ne ruajtëm gjuhën, zakonet, këngët dhe legjendat.

Dhe sot, në epokën e teknologjisë dhe hapësirës, është koha ta kthejmë këtë krenari në veprim, në zhvillim, në rilindje të qytetërimit tonë.

Kush ishim ne Shqiptarët? Ishim perandorë, mbretër, luftëtarë, lundërtarë, filozofë, strategë dhe ndërtues të historisë. Dhe ende jemi. Por nuk mjafton ta kujtojmë. Duhet ta ringjallim Ilirinë në zemrën e çdo shqiptari, në çdo fushë të dijes, në çdo betejë për zhvillim, për drejtësi dhe për krenari kombëtare.