Makemake një botë e largët, e akullt dhe e kuqërremtë, që endej në errësirën e Sistemit Diellor, miliarda kilometra pas Neptunit. Për një kohë të gjatë, shkencëtarët mendonin se ky planet xhuxh ishte thjesht një mbetje e ngrirë, e qetë dhe inaktive.
Por, falë syrit të mprehtë të Teleskopit Hapësinor James Webb (JWST), gjithçka ka ndryshuar.
Sipas një raporti të fundit në Science News, Makemake, i cili ndodhet 53 herë më larg nga Dielli sesa Toka, ka zbuluar praninë e gazit metan rreth sipërfaqes së tij. Ky është gazi më i largët që është vërejtur ndonjëherë në Sistemin tonë Diellor, duke e bërë Makemake vetëm objektin e dytë “trans-neptunian” (pas Plutonit) që konfirmohet të ketë gaz.
Një botë “në lëvizje” 53 AU larg
Makemake është rreth dy të tretat e madhësisë së Plutonit dhe gjendet në Brezi i Kuiperit, një zonë e populluar me objekte të akullta. Sipërfaqja e tij është e mbuluar me akull metani të ngrirë, duke reflektuar rreth 80% të dritës së dobët të Diellit.
Zbulimi i gazit metan në këtë distancë ekstreme ka ngritur dy pyetje thelbësore mes shkencëtarëve:
1. Një atmosferë “Letër e Hollë”?
Një mundësi është që nxehtësia minimale e Diellit, edhe në atë largësi, po bën që akulli i metanit në sipërfaqe të sublimohet (të shndërrohet direkt në gaz), duke krijuar një atmosferë shumë të hollë dhe të përkohshme. Kjo atmosferë është vlerësuar të jetë rreth një milion herë më pak e dendur se ajo e Plutonit.
2. Gjëma si në Enceladus?
Hipoteza më emocionuese, siç thekson shkencëtarja planetare Silvia Protopapa, është se gazi mund të vijë nga plumba (shqyerje) që shpërthejnë nga thellësia e Makemake.
Kjo do të ishte e ngjashme me gejzerët që shpërthejnë ujë nga hëna e Saturnit, Enceladus, ose kometa. Kjo nënkupton që ky planet xhuxh nuk është një “mbetje” e ngrirë, por një trup aktiv dhe dinamik ku akulli i metanit është ende duke u transformuar. Madhësia relativisht e madhe e Makemake mund të gjenerojë mjaft nxehtësi të brendshme (ndoshta nga elemente radioaktive në shpërbërje) për të nxitur një aktivitet të tillë.
Pse është i rëndësishëm ky zbulim?
Prania e metanit në fazën e gaztë, e zbuluar si një shkëlqim i dobët fluoreshent i shkaktuar nga drita e Diellit, na tregon se:
- Makemake është Dinamik: Ky trup i akullt po evoluon dhe po shkëmben materiale mes sipërfaqes dhe hapësirës, një sjellje e papritur kaq larg Diellit.
- Zona e Kuiperit Është Aktive: Zbulimi sfidon idenë se të gjitha këto objekte të largëta janë thjesht inerte. Kjo hap mundësinë që teleskopi Webb të zbulojë gaz edhe në planetë xhuxh të tjerë, si Eris, në të ardhmen.
Teleskopi Webb ka nevojë për vëzhgime të mëtejshme për të përcaktuar nëse ky metan vjen nga një atmosferë e hollë apo nga shpërthime si gejzerët, por një gjë është e qartë: në fund të Sistemit tonë Diellor, gjërat nuk janë aspak aq të qeta sa mendonim!
Çfarë mendoni ju? A mund të fshihen trupa të tjerë akullt aktivë përtej Neptunit?
